Қишлоқ аёли ҳақида жуда кўп сўз айтилган. Гарчи у жамиятнинг турли жабҳаларида меҳнат қилсада, қийин шароитларда яшасада на суперқаҳрамон, на драма қироличаси. Биз қишлоқ аёллари деганда айнан доимо меҳнат билан банд, қўллари қадоқ аёлларни тушунамиз. Қишлоқ ўз номи билан тирикчилик, оғир меҳнат, орзуга эришиш учун доимий кураш кетадиган маскандек.  

Улар ҳақида, қишлоқ ҳаёти ҳақида кўплаб китоблар ёзилган, кинофильмлар яратилган.  

Қишлоқ аёли оддий, лекин синмас… худди «Чанг қизлари» (Daughters of the dust — 1991 йил, АҚШ) фильмидаги қизлар каби. Жанубий Каролина қирғоқлари яқинидаги оролда яшовчи оила ҳикоясига асосланган «Чанг қизлари» фильмида аёллар бир томондан ташқи хавф — турли гуруҳлар, очлик ва чанқоқлик билан курашса, иккинчи томондан, ички қўрқув ва инсонликни сақлаб қолиш муаммоси билан юзма-юз келади.  Бу ерда аёллар нафақат хонадонда, балки бутун қишлоқнинг тиргак устуни сифатида тасвирланади. Яъни аёл меҳнати ерда, денгизда, хонадонда — бутун ҳаётни боғлаб туради.  Фильмда авлоддан-авлодга ўтиб келаётган маданий анъаналарга эга оила аёлларининг курашлари ва ўз тақдирини ўзи белгилашга интилишлари ёритилган. Фильмнинг асосий ғояси эркинлик ва ҳаёт учун кураш, одамийликни оғир шароитда ҳам сақлаб қолиш, аёлларнинг ички кучи, бирдамлиги. Табиат ва жамият инқирозида ким ҳақиқий «омон қолувчи» эканини кўрсатиш.

«Чанг қизлари» 

«Бинафша ранг» (The Color Purple) 1985 йил ишлаб чиқарилган. 15 миллион доллар бюджет сарфланган бу фильм 98,4 миллион доллар йиғиб, кассада муваффақият қозонди.  Фильм 11 та «Оскар» мукофотига, жумладан, «Энг яхши фильм» номинациясига номзод бўлган, бироқ бирорта ҳам ғалаба қозона олмаган.

«Бинафша ранг»

Лекин «Олтин глобус» мукофотининг тўртта номинациясини олган. Фильм қишлоқ муҳитидаги аёлларнинг оғриғини жуда ҳаққоний ва самимий кўрсатади. Бу фильмда аёл қишлоқда ҳам ўз овозига эга бўлиши мумкинлиги намоён қилинади. Бош қаҳрамон Селли — болалигидан зўравонлик ва камситишни бошидан кечирган аёл. У «аёл гапирмайди» деган қарашларга қарши қадамба-қадам бош кўтара бошлайди.  

«Норма Рэй» (Norma Rae — 1979 йил, АҚШ)

Бош қаҳрамонни Салли Филд ижро этган ушбу фильмда Норма кичик қишлоқда туғилиб ўсган аёл. У фабрикада ишлайди. Ҳар куни оғир меҳнат, тўхтовсиз ишлайдиган оғир станок ... унинг оддий ҳаёти шундай. Аммо бир куни у шунчаки ишчи эмаслигини англаб, ўз ҳуқуқлари учун овоз чиқара бошлайди.

«Норма Рэй»

Бу кинони нега кўриш керак? Қишлоқда яшайдиган аёлнинг жисмоний ва руҳий оғир меҳнати ҳаққоний очиб берилган.

«Қиу Жу қиссаси» (The Story of Qiu Ju — 1992 йил, Хитой)

Оддий қишлоқ аёли. Бу сафар аёл тракторда эмас, балки ҳуқуқий томондан ўз ҳақини сўраш учун шаҳарга боришга қарор қилади. Унинг ҳаёти ҳам бошқаларникидек: саҳардан иш, болалар ва ҳеч қачон тугамайдиган ташвишлар.  

Фильм Хитойнинг қишлоқ ҳудудида яшовчи аёл Қиу Жу ҳақида ҳикоя қилади. Қишлоқ оқсоқоли унинг турмуш ўртоғига жароҳат етказади ва аёл ҳомиладор бўлишига қарамай олдин туманга, кейин эса шаҳарга адолат топиш учун йўл олади.

 «Қиу Жу қиссаси»

Фильм кинофестивалларда хит бўлган ва 1992 йилда Венеция кинофестивалида «Олтин шер» мукофотини қўлга киритган.

Бу фильмни нима учун албатта томоша қилиш муҳим: аёл «феминист шиорлар» билан чиқмайди. У шовқин қилмайди. У фақат адолат талаб қилади. Бу — оддий меҳнаткаш қишлоқ аёлининг ички кучи.

Унинг юриши бу инқилоб эмас албатта,  аммо инсон сифатида тан олиниш учун катта исённи ҳис қилишингиз мумкин. Қолаверса фильмда қишлоқ аёлининг оғир меҳнати ва бюрократия билан кураши ҳақиқий ҳаётдек берилган.

Фильмни кўргач сизни қўзғатадиган фикр: қишлоқ аёли сукутда юради, лекин адолат излаганда тўхтамайди.

Умуман олганда кинолар бизга нимани ўргатади:  «Norma Rae» адолат учун овоз чиқаришни ўргатади. «The Story of Qiu Ju» — сукутда адолат излашни кўрсатади. «Daughters of the Dust» — аёл тарихни, анъаналарни, қадриятларни қандай сақлаб турганини эслатади.

Бу фильмлар турли мамлакатларда, ҳар хил тилда суратга олинган. Лекин барчаси орзу ва эркинлик истаги  ҳақида сўзлайди.  Турли босим, оғир муҳит, тирикчилик… ва шу билан бирга синмас куч, орзу ва сукут  уларни бирлаштиради.

Бугун 15 октябрь – Халқаро қишлоқ аёллари куни ... 

Бугун нафақат Ўзбекистонда, балки бутун дунё қишлоқларидаги аёлнинг ҳаёти, орзулари, кечмишлари, меҳнати эсланадиган кун.  

Бугун қишлоқ аёллари фақат ўзига вақт ажратадиган кун, ўзлари ҳақидаги фильмларни томоша қилиш учун ажойиб имконият берилган кун.

Бу фильмлар фақат экрандаги ҳикоя эмас — улар сиз ҳақингизда.

Барно Султонова